说明
为配合仁波切传讲《亲友书》，特将《亲友书》的梵、藏文本及三个汉译本逐句对勘，提供大家参考。这个版本是在仁波切的慈悲指导下，由仁波切和我共同完成的，仁波切还为他添加了京俄大师的藏文科判。但由于原来制作完成的文本中的藏文不是Unicode字体，难以在网页中显示，所以我打算用microsoft himalaya字体全部重新输入，并添加求那跋摩和僧伽跋摩的译本，以及新版CBETA大正藏中的详细校勘，再将梵文转写予以精校，制作出一个尽量完美的本子，逐步提供给各位法师和师兄。由于目前比较繁忙，这个工作可能会稍慢。请大家原谅。
前边的pdf下载提供的是全文的初稿（梵文部分未暇精校）.以下是精校本,先提供1-11颂。
朱竞旻
版本来源
梵文本
【梵】（天城體）Tendzin, Padma., ed. Suhridlekha. India:
Central Institute of High Tibetan Studies (CIHTS), 2002.
(Digital Sanskrit Buddhist Canon, Western University)
【梵】（拉丁轉寫）ibid.（同上）
轉寫標準參照北京大學東語系《梵巴語論文信息處理與寫作規範》§2.2（葉少勇，2008-2009）。複合詞一律不作拆分。詞外連聲以 ^ 符號標明，如kāpi (ka+api) 寫為kâpi；詞內連聲保持原狀。
【梵】（藏文轉寫）筆者根據以上資料轉寫
藏文本
【藏】夏垻仁波切校訂版本
漢文本
【求】宋罽賓三藏求那跋摩譯：《龍樹菩薩為禪陀迦王說法要偈》，
《大正藏》No. 1672 [Nos. 1673, 1674]
【僧】宋天竺三藏僧伽跋摩譯：《勸發諸王要偈》，
《大正藏》No. 1673 [Nos. 1672, 1674]
【義】大唐三藏法師義淨譯：《龍樹菩薩勸誡王頌》，
《大正藏》No. 1674 [Nos. 1672, 1673]
आचार्यनागार्जुनविरचितः सुहृल्लेखः
【梵】ācāryanāgārjunaviracitaḥ Suhṛllekhaḥ[①] (Sl)
【梵】ཨཱ་ཅཱ་རྱ་ནཱ་གཱ་རྫུ་ན་ཝི་ར་ཅི་ཏཿ སུ་ཧྲྀ་ལླེ་ཁཿ
【藏】དཔལ་མགོན་ཀླུ་སྒྲུབ་ཀྱིས་མཛད།
༄༅། །རྒྱ་གར་སྐད་དུ། སུ་ཧྲི་ད་ལེ་ཁ། བོད་སྐད་དུ་བཤེས་པའི་སྤྲིངས་ཡིག
【求】龍樹菩薩為禪陀迦王說法要偈
【僧】勸發諸王要偈
【義】龍樹菩薩勸誡王頌[②]
प्रकृतिसुकृतार्हगुणाढ्य सुगतवचोभ्यः समुदानीताश्च मया।
शुभमालक्ष्य कृता वै काश्चिदार्यागीतयस्त्वया च श्रव्याः॥१॥
【梵】prakṛtisukṛtârhaguṇāḍhya sugatavacobhyaḥ samudānītāś ca mayā |
śubham ālakṣya kṛtā vai kāś cid āryāgītayas tvayā ca śravyāḥ || Sl_1 ||
【梵】པྲ་ཀྲྀ་ཏི་སུ་ཀྲྀ་ཏཱ་རྷ་གུ་ཎཱ་ཌྷྱ་སུ་ག་ཏ་ཝོ་ཙོ་བྷྱཿ ས་མུ་དཱ་ནཱི་ཏཱ་ཤྕ་མ་ཡཱ།
ཤུ་བྷ་མཱ་ལ་ཀྵྱ་ཀྲྀ་ཏཱ་ཝཻ་ཀཱ་ཤྕི་དཱ་རྱཱ་གཱི་ཏ་ཡ་སྟྭ་ཡཱ་ཅ་ཤྲ་ཝྱཱཿ།།༡།།
【藏】ཡོན་ཏན་རང་བཞིན་དགེ་འོས་བདག་གིས་ནི། །བདེ་བར་གཤེགས་པའི་གསུང་བསྙད་ལས་བྱུང་བའི།།
བསོད་ནམས་འདུན་སླད་འཕགས་པའི་དབྱངས་འདི་དག །ཅུང་ཟད་ཅིག་བསྡེབས་ཁྱོད་ཀྱིས་གསན་པའི་རིགས།།
【求】禪陀迦王應當知 生死苦惱多眾過 悉為無明所覆障 吾欲為彼興利益
【僧】明勝功德王 我無餘求想 諸佛所說法 莊嚴要何義 略撰賢聖頌
【義】具德我演如如教 為生福愛[③]而興述 真善宜應可審聽 此頌名為聖祇底
दारुमयी ह्यपि प्रतिमा सम्पूज्यते काऽपि सुगतस्य विद्वद्भिः।
तथाऽमनोज्ञं काव्यं सद्धर्माश्रयाच्च ममेदं न निन्द्यम्॥२॥
【梵】dārumayī hy api pratimā sampūjyate kâpi sugatasya vidvadbhiḥ |
tathāmanojñaṃ kāvyaṃ saddharmāśrayāc ca mam edaṃ na nindyam || Sl_2 ||
【梵】དཱ་རུ་མ་ཡཱི་ཧྱ་པི་པྲ་ཏི་མཱ་ས་མྤཱུ་ཛྱ་ཏེ་ཀཱ་པི་སུ་ག་ཏ་སྱ་ཝི་དྭ་དྦྷིཿ ཏ་ཐཱ་མ་ནོ་ཛྙཾ་ཀཱ་ཝྱཾ་ས་དྡྷ་རྨཱ་ཤྲ་ཡཱ་ཙྩ་མ་མེ་དཾ་ན་ནི་ནྡྱམ།།༢།།
【藏】ཇི་ལྟར་བདེ་གཤེགས་སྐུ་གཟུགས་ཤིང་ལས་ཀྱིང་། །བགྱིས་པ་ཅི་འདྲའང་རུང་སྟེ་མཁས་པས་མཆོད།།
དེ་བཞིན་བདག་གིས་སྙན་ངག་འདི་ངན་ཡང་། དམ་ཆོས་བརྗོད་ལ་བརྟེན་སླད་སྨད་མི་བགྱི།།
【求】譬如刻畫造佛像 智者見之宜恭敬 我依如來說正法 大王亦應深信受
【僧】大王所宜聞 如以眾雜木 造立如來像 智者恭敬禮 依佛故尊視[④]
我今以非辯 光[⑤]宣真實[⑥]藏 慧者應信樂 依法聽所述
【義】隨何木等雕佛像 諸有智者咸供養 縱使我詩非巧妙 依正法說勿當輕
महामुनेरतिमधुरं मन्ये वचनं भवताऽवगतमेव स्यात्।
आकल्पितं तु सुधया नन्वतिधवलं न दृश्यते चन्द्रिकया?॥३॥
【梵】mahāmuner atimadhuraṃ manye vacanaṃ bhavatâvagatam eva syāt |
ākalpitaṃ tu sudhayā nanv atidhavalaṃ na dṛśyate candrikayā || Sl_3 ||
【梵】མ་ཧཱ་མུ་ནེ་ར་ཏི་མ་དྷུ་རཾ་མན་ཡེ་ཝ་ཙ་ནཾ་བྷ་ཝ་ཏཱ་ཝ་ག་ཏ་མེ་ཝ་སྱཱཏ། ཨཱ་ཀལ་པི་ཏཾ་ཏུ་སུ་དྷ་ཡཱ་ན་ནྭ་ཏི་དྷ་ཝ་ལཾ་ན་དྲྀ་ཤྱ་ཏེ་ཙ་ནྡྲི་ཀ་ཡཱ།།༣།།
【藏】ཐུབ་པ་ཆེན་པོའི་བཀའ་ནི་སྙན་དགུ་ཞིག ཁྱོད་ཀྱི་ཐུགས་སུ་ལྟ་ཡང་ཆུད་མོད་ཀྱི།།
རྡོ་ཐལ་ལས་བགྱིས་དགུང་ཟླའི་འོད་ཀྱིས་ནི། །ཆེས་དཀར་ཉིད་དུ་ཅི་སྟེ་མི་བགྱིད་ལགས།།
【求】汝雖先聞牟尼言 今若聽受轉分別 猶如華池色清淨 月光垂[⑦]照踰暉顯
【僧】大王雖數聞 如來梵音說 勝悟由多聞
屢聞則深信 如日照素質 豈不增其鮮
【義】王雖先解如如教 更聞佛語增勝解 猶如粉壁月光輝 豈不鮮明益姝妙
जिनैर्बुद्धधर्मसंघशीलत्यागदेवादिषडनुस्मृतयः।
प्रदर्शितास्तास्तु तद्गुणसम्भारैः पृथगनुस्मरणीयाश्च॥४॥
【梵】jinair buddhadharmasaṃghaśīlatyāgadevādiṣaḍanusmṛtayaḥ |
pradarśitās tās tu tad guṇasambhāraiḥ pṛthag anusmaraṇīyāś ca || Sl_4 ||
【梵】ཛ་ནཻར་བུ་དྡྷ་དྷ་རྨ་སཾ་གྷ་ཤཱི་ལ་ཏྱཱ་ག་དེ་ཝཱ་དི་ཥ་ཌ་ནུ་སྨྲྀ་ཏ་ཡཿ པྲ་དར་ཤི་ཏཱ་སྟུ་ཏ་དྒུ་ཎ་ས་མྦྷཱ་རཻཿ པྲྀ་ཐ་ག་ནུ་སྨ་ར་ཎཱི་ཡཱ་ཤྩ།།༤།།
【藏】རྒྱལ་བས་སངས་རྒྱས་ཆོས་དང་དགེ་འདུན་དང་། །གཏོང་དང་ཚུལ་ཁྲིམས་ལྷ་རྗེས་དྲན་པ་དྲུག།
རབ་ཏུ་བཀའ་བསྩལ་དེ་དག་སོ་སོ་ཡི། །ཡོན་ཏན་ཚོགས་ཀྱི་རྗེས་སུ་དྲན་པར་བགྱི།།
【求】佛說六念當修習 所謂三寶施戒天
【僧】三寶施戒天 最勝說六念 隨順諸功德 如實善觀察
【義】佛法并僧眾 施戒及與天 一一功德聚 佛說應常念
दशकुशलाः कर्मपथाः कायवाक्चित्तैः सर्वदाभ्यसनीयाः।
मद्यादिभिर्निवृते पुण्यमयैश्चाजीवैः सुप्रसन्नः स्याः॥५॥
【梵】daśakuśalāḥ karmapathāḥ kāyavākcittaiḥ sarvadābhyasanīyāḥ |
madyādibhir nivṛte puṇyamayaiś câjīvaiḥ suprasannaḥ syāḥ || Sl_5 ||
【梵】ད་ཤ་ཀུ་ཤ་ལཱཿ ཀ་རྨ་པ་ཐཱཿ ཀཱ་ཡ་ཝཱ་ཀྩི་ཏྟཻཿ སརྦ་དཱ་བྷྱ་ས་ནཱི་ཡཱཿ མ་དྱཱ་དི་བྷི་རྣི་ཝྲྀ་ཏེ་པུ་ཎྱ་མ་ཡཻ་ཤྩཱ་ཛཱི་ཝཻཿ སུ་པྲ་ས་ནྣཿ སྱཱཿ།།༥།།
【藏】དགེ་བའི་ལས་ལམ་བཅུ་པོ་ལུས་དང་ནི། །ངག་དང་ཡིད་ཀྱིས་རྟག་ཏུ་བསྟེན་བགྱི་ཞིང་།།
ཆང་རྣམས་ལས་བཟློག་དེ་བཞིན་དགེ་བ་ཡི། །འཚོ་བ་ལ་ཡང་མངོན་པར་དགྱེས་པར་མཛོད།།
【求】修行十善淨三業 離酒放逸及邪命
【僧】身口意常行 清淨十業道 遠酒不醉亂 離邪修[⑧]正命
【義】十善諸業道 身語意常親 遠離於諸酒 亦行清淨命
ज्ञात्वा चलामसारां सम्पत्तिं द्विजभिक्षुदीनमित्रेभ्यः।
दानं देयं विधिना जन्मान्तरेषु न दानात् परं मित्रम्॥६॥
【梵】jñātvā calām asārāṃ sampattiṃ dvijabhikṣudīnamitrebhyaḥ |
dānaṃ deyaṃ vidhinā janmāntareṣu na dānāt paraṃ mitram || Sl_6 ||
【梵】ཛྙཱ་ཏྭཱ་ཙ་ལཱ་མ་སཱ་རཱཾ་ས་མྤ་ཏྟིཾ་དྭི་ཛ་བྷི་ཀྵུ་དཱི་ན་མི་ཏྲེ་བྷྱཿ དཱ་ནཾ་དེ་ཡཾ་ཝི་དྷི་ནཱ་ཛ་ནྨཱ་ནྟ་རེ་ཥུ་ན་དཱ་ནཱ་ཏྤ་རཾ་མི་ཏྲམ།།༦།།
【藏】ལོངས་སྤྱོད གཡོ་བ་སྙིང་པོ་མེད་མཁྱིན་ནས། །དགེ་སློང་བྲམ་ཟེ་བཀྲེན་དང་བཤེས་རྣམས་ལ།།
སྦྱིན་པ་ཚུལ་བཞིན་སྩལ་བགྱི་ཕ་རོལ་ཏུ། །སྦྱིན་ལས་གཞན་པའི་གཉེན་མཆོག་མ་མཆུས་སོ།།
【求】觀身命財速危朽 應施福田濟窮乏 施為堅牢無與等 最為第一親近者
【僧】知財五家分 無常不牢固 惠施諸有德
貧苦及親屬 所生常隨逐 布施為最勝
【義】知財體非固 如法施苾芻 貧賤及再生 來世為親友
शीलं सेव्यममिश्रं त्वयानुपहतालंघितानुपलिप्तं च।
चराचरप्रतिष्ठं तु गुणाश्रयं भूवच्च राजते शीलम्॥७॥
【梵】śīlaṃ sevyam amiśraṃ tvayânupahatālaṃghitānupaliptaṃ[⑨] ca |
carācarapratiṣṭhaṃ tu guṇāśrayaṃ bhūvac ca rājate śīlam || Sl_7 ||
【梵】ཤཱི་ལཾ་སེ་ཝྱ་མ་མི་ཤེཾ་ཏྭ་ཡཱ་ནུ་པ་ཧ་ཏཱ་ལཾ་གྷི་ཏཱ་ནུ་པ་ལི་པྟཾ་ཙ། ཅ་རཱ་ཅ་ར་པྲ་ཏི་ཥྛཾ་ཏུ་གུ་ཎཱ་ཤྲ་ཡཾ་བྷཱུ་ཝ་ཙྩ་རཱ་ཛ་ཏེ་ཤཱི་ལམ།།༧།།
【藏】ཁྱོད་ཀྱིས་ཚུལ་ཁྲིམས་མ་ཉམས་མོད་མི་དམའ། །མ་འདྲེས་མ་སྦགས་པ་དག་བསྟེན་པར་མཛོད།།
ཁྲིམས་ནི་རྒྱུ་དང་མི་རྒྱུའི་ས་བཞིན་དུ། །ཡོན་ཏན་ཀུན་གྱི་གཞི་རྟེན་ལགས་པར་གསུངས།།
【求】勤修淨戒除瑕穢 亦莫悕求願諸有 譬如大地殖[⑩]眾物 戒亦如是生諸善
【僧】不斷亦不滅 不離不望果 如是諸淨戒
宜應善受持 是則為良田[⑪] 生諸功德故
【義】眾德依戒住 如地長一切 勿宂瘦雜悕[⑫] 佛說應常習
षडिमा दानं शीलं क्षान्तिवीर्यध्यानप्रज्ञाः पारमिताः।
अप्रमेयाः संवर्ध्य भवेच्च भवसागरपारगो जिनेन्द्रः॥८॥
【梵】ṣaḍimā dānaṃ śīlaṃ kṣāntivīryadhyānaprajñāḥ pāramitāḥ |
aprameyāḥ saṃvardhya bhavec ca bhavasāgarapārago jinendraḥ || Sl_8 ||
【梵】ཥ་ཌི་མཱ་དཱ་ནཾ་ཤཱི་ལཾ་ཀྵཱ་ནྟི་ཝཱི་རྱ་དྷྱཱ་ན་པྲ་ཛྙཱཿ པཱ་ར་མི་ཏཱཿ ཨ་པ་ར་མེ་ཡཱཿ སཾ་ཝ་རྡྷྱ་བྷ་ཝེ་ཙྩ་བྷ་ཝ་སཱ་ག་ར་པཱ་ར་གོ་ཇི་ནེ་ནྡྲཿ།།༨།།
【藏】།སྦྱིན་དང་ཚུལ་ཁྲིམས་བཟོད་བརྩོན་བསམ་གཏན་དང་། །དེ་བཞིན་ཤེས་རབ་གཞལ་མེད་ཕ་རོལ་ཕྱིན།།
འདི་དག་རྒྱས་མཛོད་སྲིད་པའི་རྒྱ་མཚོ་ཡི། །ཕ་རོལ་ཕྱིན་པ་རྒྱལ་བའི་དབང་པོར་མཛོད།།
【求】修忍柔和捨瞋恚 佛說是行最無上 如是精進及禪智 具此六行超生死
【僧】施戒忍精進 禪定無量慧 是諸波羅蜜
慧者當修習 能度三有海 逮得牟尼尊
【義】施戒忍勇定 惠不可稱量 此能到應修 渡有海成佛
यत्र पूजा पितॄणां कुलं तदाचार्यब्रह्मभिः समृद्धम्।
तत्पूजया च कीर्तिस्तदनन्तरं चाधिगम्यतेऽभ्युदयोऽपि॥९॥
【梵】yatra pūjā pitṝṇāṃ kulaṃ tad ācāryabrahmabhiḥ samṛddham |
tat pūjayā ca kīrtis tad anantaraṃ câdhigamyate 'bhyudayo 'pi || Sl_9 ||
【梵】ཡ་ཏྲ་པཱུ་ཛཱ་པི་ཏྲཱྀ་ཎཱཾ་ཀུ་ལཾ་ཏ་དཱ་ཙཱ་རྱ་བྲ་ཧྨ་བྷིཿ ས་མྲྀ་དྡྷམ། ཏ་ཏྤཱུ་ཛ་ཡཱ་ཙ་ཀཱི་རྟི་སྟ་ད་ན་ནྟ་རཾ་ཙཱ་དྷི་ག་མྱ་ཏེ་ཨ་བྷྱུ་ད་ཡོ་ཨ་པི།།
【藏】གང་ལ་ཕ་དང་མ་དག་མཆོད་པ་ཡི།། རིགས་དེ་ཚངས་བཅས་སློབ་དཔོན་བཅས་པ་ལགས།།
དེ་དག་ལ་མཆོད་གྲགས་པར་འགྱུར་བ་དང་། སླད་མ་ལ་ཡང་མཐོ་རིས་འགྱུར་བ་ལགས།།
【求】若能在家孝父母 此即名為勝福田 現世流布大名稱 未來福報轉無量
【僧】若人孝父母 至心盡供養 是名禮教門
清淨天勝族 名聞遠流布 捨身生天上
【義】若孝養父母 其家有梵王 現招善名稱 來世生天堂
हिंसाचौर्ये मदिरा कामातिचारमृषोक्तिनृत्यगीतानि।
त्याज्यान्यकालभक्तं मालागन्धादिविशेषोच्चशयनानि॥१०॥
【梵】hiṃsācaurye madirā kāmāticāramṛṣoktinṛtyagītāni |
tyājyānyakālabhaktaṃ mālāgandhādiviśeṣoccaśayanāni || Sl_10 ||
【梵】ཧིཾ་སཱ་ཙཽ་རྱེ་མ་དི་རཱ་ཀཱ་མཱ་ཏི་ཙཱ་ར་མྲྀ་ཥོ་ཀྟི་ནྲྀ་ཏྱ་གཱི་ཏཱ་ནི། ཏྱཱ་ཛཱ་ནྱ་ཀཱ་ལ་བྷ་ཀྟཾ་མཱ་ལཱ་ག་ནྡྷཱ་དི་ཝི་ཤེ་ཥོ་ཙྩ་ཤ་ཡ་ནཱ་ནི།།༡༠།།
【藏】།འཚེ་དང་ཆོམ་རྐུན་འཁྲིག་པ་རྫུན་དང་ནི། །ཆང་དང་དུས་མིན་ཟས་ལ་ཆགས་པ་དང་།།
མལ་སྟན་མཐོ་ལ་དགའ་དང་གླུ་དག་དང་། །གར་དང་ཕྲེང་བའི་ཁྱད་པར་རྣམས་སྤོང་ཞིང་།།
【求】殺盜婬欺耽荒酒 雕床高廣及香熏 謳歌倡伎過時食 如斯眾惡宜遠離
【僧】離殺盜婬欺 飲酒及三枝
【義】殺盜婬妄說[⑬] 耽食愛高床 斷諸酒歌舞 華彩及塗香
अनुकृत्यार्हच्छीलं कुर्यादुपोषधमष्टाभिरङ्गैश्चेत्।
लभते हि पुमान् स्त्री वा सुरम्यकामावचरादिदेवकायम्॥११॥
【梵】anukṛtyârhac chīlaṃ kuryād upoṣadham aṣṭābhir aṅgaiś cet |
labhate hi pumān strī vā suramyakāmāvacarādidevakāyam || Sl_11 ||
【梵】ཨ་ནུ་ཀྲྀ་ཏྱཱ་རྷ་ཙྪཱི་ལཾ་ཀུ་རྱཱ་དུ་པོ་ཥ་དྷ་མ་ཥྚཱ་བྷི་ར་ངྒཻ་ཤྩེཏ། ལ་བྷ་ཏེ་ཧི་པུ་མཱན་སྟྲཱི་ཝཱ་སུ་རྨྱ་ཀཱ་མཱ་ཝ་ཙ་རཱ་དི་དེ་ཝ་ཀཱ་ཡམ།།༡༡།།
【藏】འགྲ་བཅོམ་ཚུལ་ཁྲིམས་རྗེས་སུ་བྱེད་པ་ཡི། །ཡོན་ལག་བརྒྱད་པོ་འདི་དག་དང་ལྡན་ན།།
གསོ་སྦྱོང་འདོད་སྦྱོད་ལྷ་ལུས་ཡིད་འོང་བ། །སྐྱེས་པ་བུད་མེད་དག་ལ་སྩོལ་བར་བགྱིད།།
【求】若少時間[⑭]修此戒 必受天樂昇涅槃
【僧】成就八分齊 隨順諸佛學 捨身生六天 所欲悉隨意
【義】若女男能成 此八支聖戒 欲界六天上 長淨善當生
[①] Suhṛllekhaḥ < suhṛd + lekha，直譯為“親友書”。
[②] 義淨譯本第一頌前尚有如下文：
此頌是龍樹菩薩以詩代書。寄與南印度親友乘土國王一首。此書已先譯神州處藏人多不見。遂令妙語不得詳知。為此更定本文。冀使流通罔滯。沙門義淨創至東印度耽摩立底國譯。
有情無知覆心故 由此興悲為開解 大德龍樹為國王 寄書與彼令修學
此一行頌乃是後人所述標書本意也。
[③] 愛＝慶【明】
[④] 尊視＝存木【宋】【元】【明】，＝存示【宮】
[⑤] 光＝宣【宮】
[⑥] 實＝寶【元】【明】
[⑦] 垂＝乘【宮】
[⑧] 邪修＝修邪【宋】【元】【明】【宮】
[⑨] an-upahata + a-laṃghita + an-upalipta
[⑩] 殖＝植【宋】【元】【明】【宮】，下同
[⑪] 田＝由【宋】【元】【宮】
[⑫] 悕＝怖【宋】【元】【明】【宮】
[⑬] 說＝語【元】【明】
[⑭] 間＝聞【宋】【宮】
《亲友书梵藏汉对勘》文件请点击下方“下载”按钮进行下载
其他附件下载地址： 下载
